یک روان روانشناسی
از اختلال شخصیت ضداجتماعی یا همان antisocial personality disorder چه میدانید؟
شخصیت عبارت است از الگوهای رفتاری مشخص و ثابت که به‌واسطه آن فرد دنیا، دیگران و خودش را از آن طریق درک کرده و با آن ارتباط برقرار می‌کند. اختلال‌های شخصیت الگوهای سخت، غیر قابل انعطاف و ناسازگاری هستند که باعث ایجاد مشکل در روابط اجتماعی و کارکردهای فرد شده و باعث استرس در فرد می‌شوند. این الگوها بر همه جنبه‌های زندگی تاثیر می‌گذارند و با انتظارات فرهنگی دیگران به‌شدت متفاوت هستند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی که به آن سایکوپات نیز می‌گویند، حالت روانی است که فرد توجهی به درست و غلط ندارد، به دیگران و حقوق و احساسات آنها بی‌اعتنا است. این افراد با دیگران با بی‌رحمی، سنگدلی و خشونت و فارغ از هرگونه حس همدلی برخورد می‌کنند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی برای رفتارهای خود احساس پشیمانی و گناه ندارد.
آنها قوانین را به‌راحتی زیر پا می‌گذارند. دروغ می‌گویند، با خشونت و تکانشی رفتار می‌کنند و اکثراً درگیر مواد مخدر و یا الکل هستند. آنها معمولاً به‌خاطر ویژگی‌های شخصیتی‌شان نمی‌توانند مسئولیت‌های خود در حوزه خانواده، مدرسه و یا کار را به انجام برسانند.
برای آشنایی بیشتر با اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌توانید فیلم‌های زیر را تماشا کنید:
- پدرخوانده با بازی مارلون براندو
- پدر خوانده با بازی رابرت دنیرو
- وال استریت با بازی مایکل داگلاس
- سکوت بره‌ها با بازی انتونی هاپکینز
- آخرین پادشاه اسکاتلند با بازی فارست وایتکار
- نابخشوده با بازی کلاینت ایستوود
- بدل شیطان (The devil’s double-2011) با بازی دومینیک کوپر
شخصیت ضد اجتماعی معمولاً از نظر موقعیت اجتماعی و اقتصادی جایگاه پایینی دارد، ولکن در صورتی که فرد باهوشی باشد می‌تواند از هوش خود به‌راحتی برای بازی دادن و سوءاستفاده از دیگران بهره‌برداری کند و گروهی را همراه خود کند. در میان شخصیت‌های دنیای واقعی، هوگو چاوز، ایدی امین، صدام حسین و ادولف هیتلر اختلال شخصیت ضد اجتماعی داشتند. قاتل‌های سریالی معروف نیز مانند جفری داهمر و تد باندی نیز شخصیت ضد اجتماعی داشتند.
نشانه‌ها
- دروغگویی و حقه‌بازی برای فریب دیگران و سوءاستفاده از آنها؛
- عدم عاطفه و بی‌احترامی نسبت به دیگران؛
- فریفتن دیگران و بازی دادن آنها برای منافع شخصی
- مغرور و حس برتری همراه با خیره‌سری و لجاجت در رأی؛
- مشکلات دائمی با قانون و رفتارهای مجرمانه؛
- زیر پا گذاشتن حقوق دیگران از طریق ارعاب و تهدید؛
- تکانشی و بدون برنامه‌ریزی عمل کردن؛
- کج خلقی، دشمنی، تحریک‌پذیری، خشونت و پرخاشگری؛
- فقدان حس همدلی نسبت به دیگران و عدم پشیمانی و حس گناه بابت آسیب به دیگران؛
- ریسک کردن‌های غیرضروری و کارهای خطرناک بدون توجه به حفظ سلامت خود و دیگران؛
- ارتباط ضعیف و سوءاستفاده گرایانه؛
- ناتوانی در دیدن نتایج منفی رفتار و یادگیری از آن؛
- ناتوانی در پیگیری وظایف شغلی و مسئولیت‌ها.
بزرگسالانی که تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی دریافت می‌کنند، نشانه‌های اختلال سلوک را در سنین اواخر کودکی و نوجوانی نشان می‌دهند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- خشونت نسبت به مردم و حیوانات
- صدمه زدن به اموال
- حقه‌بازی و فریب
- دزدی
- زیرپا گذاشن مکرر قوانین
شیوع
تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی بعد از ۱۸ سالگی داده می‌شود، ولی پیش از ۱۵ سالگی می‌توان تشخیص اختلال سلوک را در کودک داد. بیشترین اختلال شخصیت ضد اجتماعی در میان افرادی که سوءمصرف مواد و الکل دارند و نیز زندانیان وجود دارد (در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد).
با افزایش سن و رسیدن به دهه چهارم و پنجم زندگی، از شدت نشانه‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی کاسته می‌شود. اما نمی‌توان با قاطعیت گفت که آیا شدت اختلال کم شده است و یا آنکه فرد با افزایش سن، آگاهی بیشتری به پیامدهای رفتار خود پیدا کرده است.
تعداد مردان دارای شخصیت اختلال ضد اجتماعی بیشتر از زنان است. ۳ درصد از مردان و ۱ درصد از زنان تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی دریافت می‌کنند.
سبب‌شناسی شخصیت ضد اجتماعی
هیچ تک عاملی را نمی‌توان دلیل ایجاد اختلال شخصیت دانست، بلکه همانند سایر اختلال‌های شخصیت، ترکیبی از عوامل باعث به‌وجود آمدن اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌شود. از جمله عواملی که ریسک احتمال شخصیت ضد اجتماعی را بالا می‌برد، عبارت است از:
- تشخیص اختلال سلوک در کودکی
- تشخیص اختلال شخصیت و یا مشکل روانی در یکی از اعضای خانواده
- در کودکی در معرض سوءاستفاده و یا غفلت بودن
- زندگی خانوادگی بی‌ثبات، همراه با خشونت و هرج و مرج در کودکی
این عامل را می‌توان در سه گروه جای داد:
محیط: محیط خانوادگی سرد، تنبیه‌گر، پُر خشونت
ژن: بر اساس تحقیقات انجام شده، احتمال اختلال شخصیت در افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها به یک اختلال شخصیت یا بیماری روانی دچار است، بیشتر است.
مغز: ساختار مغز در این افراد متفاوت است، ولکن مشخص نیست آیا شخصیت ضد اجتماعی آنها باعث این تفاوت می‌شود و یا آنکه این تفاوت در ساختار مغز است که افراد را باعث ایجاد شخصیت ضد اجتماعی می‌کند.
اختلالات همراه
اختلالات همراه، پیامدها و مشکلات دیگری که فرد دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی معمولاً با آن دست به گریبان است، عبارتند از:
- همسر آزاری یا کودک آزاری
- سوءمصرف مواد یا الکل
- زندان رفتن
- رفتارهای خودکشی یا قتل
- اختلالات روانی دیگر مانند اضطراب یا افسردگی
- موقعیت اجتماعی و اقتصادی پائین و بی‌خانمانی
- عضویت در گروه‌های تبهکاری
- کشته شدن در دعواها و درگیری‌ها
درمان
افراد دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی هیچ تمایلی به درمان ندارند و تنها زمانی که دادگاه آنها را مجبور می‌کند و یا با اصرار کسی که او را دوست دارند، در جلسات درمان حاضر می‌شوند. درمان آنها به‌شدت دشوار و گاهاً ناامید کننده است و ارتباط زیادی با تمایل آنها به حضور در جلسات درمان دارد.
آنها باید نحوه مدیریت احساسات و تکانه‌های خود را فرا گیرند و با اصول و قوانین آداب و معاشرت و نیز رفتارهای درست فرهنگی آشنا شوند. آنها یاد می‌گیرند در قبال دیگران چه رفتاری را نشان دهند. به‌طور مثال، فرا می‌گیرند درباره درد کسی که او را دوست دارند، چگونه واکنش نشان بدهند.
هیچ دارویی برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی وجود ندارد. تنها می‌توان برای اختلالات همراه آن مانند اضطراب، افسردگی و یا سوء مصرف مواد دارو تجویز کرد. اخیراً یک داروی ضد روانپریشی بنام کلوزاپین نتایج امیدوار کننده‌ای را در جهت بهبود نشانه‌های شخصیت ضد اجتماعی نشان داده است. تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
ارتباط با فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی
ارتباط عاطفی با شخصیت ضد اجتماعی باعث صدمه و آسیب به خود، احساس بی‌ارزشی و از بین رفتن عزت‌نفس، افسردگی و در موارد حاد از دست دادن اموال و زندگی می‌شود. آنها در ارتباط، بدون هیچ احساس گناهی دروغ می‌گویند و به شما آسیب می‌رسانند. شما برای او وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف هستید. او برای رسیدن به خواسته‌های خود به‌راحتی می‌تواند نقش یک عاشق را بازی کند.
اگر با چنین فردی به امید بهبود و یا تغییر دادن او در ارتباط هستید، باید بدانید که مشت بر سندان می‌کوبید. تغییر آنها اگر نه غیرممکن، بسیار به‌ندرت و به‌میزان بسیار اندک است.